Depresja w wieku podeszłym
Niełatwo zmierzyć się z problemami starości. Problemy zdrowotne zarówno somatyczne, jak i obniżona z wiekiem sprawność poznawcza, rzutują na ograniczoną możliwość robienia tego, co kiedyś lubili. Pojawiają się choroby i poczucie osamotnienia. Wszystko to może spowodować, że zachorują na depresję. Warto wiedzieć, jak ją rozpoznać i jak pomóc im z nią wygrać.
Przyczyny depresji
w wieku podeszłym
- osoby w wieku emerytalnym stanowią ponad 20% wszystkich leczonych z powodu depresji. w najbliższych latach odsetek ten może się jeszcze zwiększyć, z powodu starzenia się społeczeństwa,
- rośnie populacja osób w podeszłym wieku – do 2035 r. osoby powyżej 65. roku życia będą stanowić 23,8%, a w 2050 r. 40% społeczeństwa,
- koniec ich aktywności zawodowej i brak umiejętności odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Ograniczenia płynące z ciała i obniżonej z wiekiem sprawności poznawczej przekładają się na sytuację życiową, a finalnie na poczucie niskiej wartości społecznej. Ograniczając kontakty społeczne, wzmacniają swoje poczucie osamotnienia,
- proces starzenia się – nie tylko zmiany w ciele i obniżenie atrakcyjności, ale też zmiany związane z ograniczeniem aktywności fizycznej. Obecność schorzeń, takich jak niewydolność serca, cukrzyca, nowotwory, zaburzenia hormonalne, niektóre choroby zakaźne, zaburzenia neurologiczne, np. choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona, zwiększają ryzyko wystąpienia depresji. Również niektóre leki przyjmowane z powodu towarzyszących chorób przewlekłych mogą działać depresjogennie,
- strata bliskiej osoby, zwierzęcia lub odejście dzieci z domu, wieloletnia opieka nad inną osobą i trudności wynikające z tej sytuacji,
- następstwo zaburzeń nastroju, które po raz pierwszy pojawiły się u niej w młodym wieku.
Przyczyny depresji w podeszłym wieku są
różne i często złożone.
Można wyróżnić przyczyny endogenne (genetyczne, zaburzenia metaboliczne i zaburzenia neuroprzekaźnictwa w mózgu), egzogenne, czyli objawowe (występujące w przebiegu różnych chorób, przyjmowania leków i substancji psychoaktywnych np. alkoholu) oraz psychogenne (trudne wydarzenia życiowe, straty, zmiany). W podeszłym wieku szczególnie często przyczyny te nakładają się na siebie.
Osoby w wieku podeszłym często ograniczają relacje społeczne i wyjścia z domu, wzmacniając tym
Swoją samotność
Objawy depresji
Depresja u osób w podeszłym wieku jest złożonym problemem. Należy być szczególnie wyczulonym na objawy, które występują w jej przebiegu, niektóre z nich mogą sugerować obecność innej choroby np. otępienia.
Jakie są objawy depresji u osób w wieku podeszłym?
- utrata zadowolenia z życia, niemożność odczuwania przyjemności – anhedonia, której towarzyszy utrata zainteresowań,
- negatywna ocena przeszłości, teraźniejszości oraz przyszłości, niskie poczucie własnej wartości,
- brak energii, męczliwość występująca nawet przy małym wysiłku, spowolnienie psychoruchowe,
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- zaburzenia pamięci,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia łaknienia (często z ograniczeniem przyjmowania posiłków i chudnięciem),
- myśli rezygnacyjne i samobójcze,
- lęk (poczucie niejasnego zagrożenia, napięcia, niemożności odprężenia się),
- objawy somatyczne (bóle głowy, ucisk w klatce piersiowej, nudności, zaparcia),
- w depresji o późnym początku, gdy pierwszy epizod pojawia się po 60. roku życia, mogą występować częściej także urojenia (fałszywe przekonania), które najczęściej dotyczą dysfunkcji różnych narządów, zubożenia, winy, oczekiwania na karę.
Osoby w wieku podeszłym
Niechętnie zgłaszają lekarzowi
objawy depresji.
Mówią o smutku, trudnościach życiowych, braku wsparcia ze strony bliskich. Kładą często główny nacisk na dolegliwości bólowe. Niechętnie przyjmują możliwość, że pogorszenie ich samopoczucia i funkcjonowania może wynikać z depresji i często nie godzą się na konsultację psychiatryczną. Chorzy bardzo często
Nie uświadamiają sobie choroby,
a jeśli tak się dzieje, to obawiają się z różnych przyczyn zgłosić ją lekarzowi. Chorzy boją się leczenia lekami psychotropowymi, nie chcą mieć zalecanych dodatkowych farmaceutyków, bo i tak przyjmują ich dużo.
Zobacz film
Profilaktyka depresji
Umiejętne godzenie się z upływem czasu oraz zmianą ról społecznych, dostrzeganie innych aspektów życia poza pracą i obowiązkami rodzinnymi zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji.
Dbanie o utrzymywanie więzi rodzinnych, kontakty z wnukami, które nie tylko dają radość, ale także
Poczucie bycia ważnym,
kochanym i potrzebnym.
utrzymywanie regularnychkontaktów z rówieśnikami,
dzielenie się swoimi odczuciami i problemami, które w tej grupie zostaną zrozumiane najlepiej, rozwijanie zainteresowań i pasji – wolontariaty i różnego typu zorganizowane zajęcia (np.: Uniwersytet Trzeciego Wieku) to miejsca, w których można poznać ludzi o podobnych potrzebach, nawiązać nowe znajomości, a nawet przyjaźnie.
poznawanie nowych rzeczy,nabywanie nowych umiejętności
regularne uprawianie
aktywności fizycznej,
która poza korzystnym wpływem na kondycję i zdrowie fizyczne, poprawia nastrój, stymulując wydzielanie endorfin tzw. hormonów szczęścia. Zalecane są marsze, zwłaszcza nordic walking, pływanie, rozciąganie, a także odpowiednio dobrane ćwiczenia siłowe.
Dbanie o zachowanie
Zdrowej diety i spokojnego snu.
Leczenie depresji
Zarówno osoby starsze, jak i ich otoczenie, przypisują obecność objawów depresyjnych procesowi starzenia się, co utrudnia rozpoznanie choroby. W odniesieniu do depresji wieku podeszłego konieczne jest zawsze wykluczenie somatycznej przyczyny dolegliwości. Lekarz rodzinny, geriatra lub neurolog (w przypadku gdy depresja towarzyszy chorobie neurologicznej) wybierze odpowiednie do stanu zdrowia chorego leczenie, uwzględniając inne choroby towarzyszące zaburzeniom nastroju.
W przypadku braku poprawy, depresji o większym nasileniu, trudności w rozpoznaniu czy właściwego leczenia farmakologicznego, konieczne będą wizyty u psychiatry.
Wczesne rozpoznawanie depresji
i dobór odpowiedniego leczenia
przekładają się na zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby.
Depresja w populacji osób starszych występuje szczególnie często i niestety również
Często nie jest leczona.
W przypadku depresji o łagodnym nasileniu, włączenie leczenia farmakologicznego może nie być konieczne. Wskazana będzie tutaj pomoc psychologa, terapeuty, zwłaszcza jeżeli widoczny jest związek depresji z trudnymi wydarzeniami, lekarz może wystawić skierowanie do psychologa. Psycholodzy współpracują również z Ośrodkami Pomocy Społecznej. Miejscem leczenia depresji, szczególnie polecanym osobom starszym, są oddziały dzienne szpitali psychiatrycznych.
Jednym z największych zagrożeń w przypadku nieleczonej depresji u osób starszych są
Samobójstwa.
Chorzy w podeszłym wieku dopuszczają się tego aktu dwukrotnie częściej niż osoby młode.
Odpowiednio przeprowadzone leczenie pozwala na zmniejszenie ryzyka występowania nawrotów depresji i poprawia przebieg oraz rokowanie innych współistniejących chorób somatycznych. Osoby, które podejrzewają u siebie depresję, bądź zauważają jej objawy u swoich bliskich, powinny skontaktować się
z lekarzem psychiatrą,
Pomoc
Odpowiednio przeprowadzone leczenie pozwala zmniejszyć ryzyko występowania kolejnych nawrotów choroby. Osoby, które podejrzewają u siebie depresję, bądź zauważają objawy u swoich bliskich powinny skontaktować się z lekarzem psychiatrą, pomoc psychiatryczną i psychologiczną można uzyskać w Poradni Zdrowia Psychicznego, gdzie lekarz będzie mógł właściwie ocenić stan osoby cierpiącej na depresję i zalecić dalsze postępowanie psychoterapeutyczne, czy farmakologiczne.
Na stronie Zintegrowanego Portalu Pacjenta (https://zip.nfz.gov.pl/GSL/) udostępnionego przez Narodowy Fundusz Zdrowia w zakładce
Gdzie się leczyć znajdują się aktualne informacje o adresach, telefonach, lokalizacji i godzinach otwarcia ośrodków ochrony zdrowia/zakładów opieki zdrowotnej, w tym specjalistycznych Poradni Zdrowia Psychicznego oraz Centrów Zdrowia Psychicznego, gdzie można skonsultować się z lekarzem psychiatrą i otrzymać kompleksową pomoc
w wypadku podejrzenia depresji.
Materiały informacyjne
